Pochwała rozumu? – Daniel Keyes ,,Kwiaty dla Algernona” #ulubione

Któż z nas nie chciałby posiadać ogromnej wiedzy i być geniuszem w wielu dziedzinach? Myślę, że wielu osobom przyszło to kiedyś na myśl. Czy jednak aby tego dokonać poddalibyśmy się operacji mózgu, dodatkowo nie mając pewności, czy jej efekt będzie pozytywny?

            Dziś chciałabym przedstawić jedną z moich ulubionych książek, która pochłonęła mnie od pierwszej strony. Jest nią powieść nieżyjącego już Daniela Keyes’a pt. ,,Kwiaty dla Algernona”, wydana po raz pierwszy w formie opowiadania. W wersji książkowej ,,Kwiaty…” ukazały się w roku 1966, jednak ja o tej książce przeczytałam po raz pierwszy wiosną tego roku. Ukazało się wówczas nakładem wydawnictwa Rebis jej nowe wydanie.

          Nigdy wcześniej nie słyszałam także o autorze książki. Być może dlatego, że nie jest on w naszym kraju postacią szczególnie znaną. Dodatkowo, mimo napisania jeszcze kilku książek, żadna z nich nie powtórzyła sukcesu omawianej pozycji.   

Bohaterem i głównym narratorem ,,Kwiatów dla Algernona” jest trzydziestodwuletni pracownik piekarni - Charlie Gordon. Sam pisze o sobie, że jest ,,pośledni umysłowo”. Książka, prowadzona w formie dziennika, jest zapisem jego przemyśleń w trakcie projektu medycznego, którego celem jest zwiększenie inteligencji mężczyzny. Pisanie dziennika ma na celu sprawdzanie postępów terapii. Faktycznie, po pewnym czasie jest zauważalna poprawa.

            Opisanie tego wątku niemożliwe jest bez przyjrzenia się konstrukcji książki. Na samym początku jej czytanie może stanowić nie lada problem – zdania napisane są niepoprawnie, słowa pełne są błędów ortograficzych, brak jest znaków interpunkcyjnych. Ma odzwierciedlać to niskie zdolności umysłowe mężczyzny. Wraz z postępem w terapii poprawia się styl pisania głównego bohatera – zaczyna on poprawnie stosować znaki interpunkcyjne, poprawia napisane błędnie wyrazy, z wpisu na wpis wypowiedzi stają się dłuższe, dodatkowo pojawiają się także dialogi z innymi bohaterami.

            Aby terapia była skuteczna, konieczne jest przeprowadzenie operacji, czy też jak pisze o zabiegu Charlie ,,reperacji” na mózgu. Pierwsze drobne postępy nie dają dużych szans na ,,zmądrzenie” Charliego. Z biegiem czasu bohater uświadamia sobie, że ludzie z którymi pracował w piekarni wcale nie byli dla niego mili, lecz że z racji swojej ułomności był obiektem drwin. Wraz z tym odkryciem możemy dostrzec przemianę bohatera – niezaspokojony głód wiedzy determinował jego życie.

            Kim więc jest wspomniany w tytule Algernon? Jest on myszą, na której przeprowadzono po raz pierwszy eksperyment nad wzrostem inteligencji. Lekarze zajmujący się badaniem tego zjawiska – profesor Nemur i doktor Strauss – po udanej próbie przeprowadzonej na myszy, postanowili rozszerzyć swój eksperyment na ludzi. Na podstawie narracji można założyć, że Charlie jest pierwszym, i jak na razie jedynym człowiekiem, którego objęły powyższe badania.

Środowiska naukowe nie kryją zaskoczenia i zainteresowania z faktu udanego eksperymentu a Charlie, odznaczający się już w tym momencie wysokim ilorazem inteligencji, podejmuje się napisania pracy pt.: ,,Efekt Algernona-Gordona. Studium nad strukturą i funkcją podwyższonej inteligencji”. Pewnego dnia zaczyna mieć on jednak problemy z koncentracją, nie rozumie czytanych wcześniej książek? Czy to oznacza, że eksperyment się nie powiódł?

Motyw próby zwiększenia inteligencji człowieka na podstawie badań przeprowadzonych wcześniej na myszy stanowi główną fabułę książki, jednak warto także zwrócić uwagę na wątki poboczne – złe relacje z rodzicami, którzy wstydzili się choroby syna, kobiety pojawiające się w życiu mądrzejącego bohatera, czy też stosunki Charliego z innymi ludźmi w czasie, gdy osiągnął on apogeum swojej inteligencji.

Są to najważniejsze rzeczy, które można napisać w recenzji tej książki. Napisanie czegoś więcej mogłoby popsuć lekturę. Jeszcze kilka dni po przeczytaniu ,,Kwiatów dla Algernona” wielokrotnie myślałam i interpretowałam podjęte przez Keyes’a wątki.

Polecam tę powieść wszystkim, których interesuje w książce motyw przemiany bohatera, fanom science-fiction i osobom, którzy nie lubią w książkach szczęśliwych zakończeń.