Wojciech Chmielarz – Cykl o komisarzu Jakubie Mortce

Przy okazji wpisu na temat ,,Detoksu” autorstwa Krzysztofa Domaradzkiego napisałam, że rzadko sięgam po książki polskich pisarzy. W ostatnim czasie, za sprawą zbiorów opowiadań ,,Opowiem Ci o zbrodni”, w którym polscy twórcy opisują sprawy kryminalne z naszego kraju, sytuacja ta uległa zmianie. Dla osoby takiej jak ja, czyli niezaznajomionej  z książkami polskich pisarzy, była to doskonała okazja do zapoznania się z nimi oraz stylem ich pisania. Ze wszystkich opowieści najbardziej przypadły mi do gustu te stworzone przez Wojciecha Chmielarza, dlatego postanowiłam zapoznać się bliżej z jego książkami. Wybór padł na cykl o komisarzu Jakubie Mortce.

Główny bohater pracuje w Komendzie Stołecznej Policji w Wydziale do walki z Terroryzmem Kryminalnym i Zabójstw. Jest rozwodnikiem i ojcem dwóch chłopców, z którymi ze względu na wymagającą pracę ma słaby kontakt. Relacje z byłą żoną początkowo układają się fatalnie, z biegiem czasu ulegają one jednak polepszeniu. Podczas dochodzeń w życiu Mortki pojawiają się jeszcze dwie kobiety, każda z nich odegra istotną rolę. Wątki rodzinne i prywatne, zarówno w przypadku komisarza, jak i innych bohaterów nie odgrywają w powieściach największej roli, są one raczej ,,dodatkiem” do ich życia zawodowego. Mam wrażenie, że zabieg ten ma swoje uzasadnienie. W książkach wielokrotnie pojawia się kwestia stawiania pracy nad życie rodzinne. Dotyczy to zarówno Mortki i jego byłej żony, jak i poniekąd współpracownika komisarza – podkomisarza Dariusza Kochana.

Cykl składa się z pięciu powieści - ,,Podpalacz”, ,,Farma lalek”, ,,Przejęcie”, ,,Osiedle marzeń” oraz ,,Cienie”. Mimo, iż każda z części dotyczy innej sprawy, kwestie w nich występujące są ze sobą fabularnie powiązane. Nawet przypadkowe z pozoru wydarzenie jest istotne dla dalszego rozwoju akcji. W ostatnim tomie dochodzi do zawiązania się niemal wszystkich wątków, dając tym samym spójną i konkretną historię.

Akcja powieści jest szybka, trzymająca w napięciu i zaskakująca, lektura nawet przez chwilę mnie nie nudziła. Niektóre rozwiązania są co prawda bardzo skomplikowane i wręcz niewiarygodne, jeśli jednak weźmiemy pod uwagę fakt, że w większość spraw z którymi muszą mierzyć się policjanci jest uwikłana mafia, wyjaśnienie ich staje się nieco bardziej zrozumiałe.   

To, co urzekło mnie w książkach Wojciecha Chmielarza, to erudycja autora, język oraz kreacja bohaterów. Gdyby wszyscy twórcy pisali w takim stylu, nie byłoby złych książek. Językowo powieść jest dopracowana w każdym calu, co w znaczący sposób wpływa na odbiór fabuły.

Wzajemne relacje bohaterów nie zawsze są poprawne, jednak dla rozwiązania sprawy potrafią oni zakopać topór wojenny i starać się znaleźć rozwiązanie dla palącego problemu. Przeszłość niektórych postaci ma znaczący wpływ na rozwój fabuły. W niesamowicie ciekawy sposób przedstawione zostały moralne dylematy, z którymi muszą zmierzyć się zarówno policjanci, jak i osoby niezwiązane z służbami mundurowymi. Dodatkowym atutem jest fakt, że postaci nie są czarno-białe a to sprawia, że czytelnik może, choć nie musi, się z nimi identyfikować.

Nie potrafię ocenić, która z pięciu książek jest najlepsza. Każda jest na swój sposób ciekawa, jednak największe wrażenie wywarły na mnie zarówno ,,Farma lalek” jak i ,,Cienie”. W przypadku pierwszej z książek komisarz Mortka prowadzi sprawę brutalnego zabójstwa kilku kobiet w małym miasteczku. Hermetyczne środowisko, makabryczna zbrodnia oraz konflikt mieszkańców z miejscową społecznością cygańską bardzo szybko doprowadzają do serii tragicznych wypadków. Dodatkowo intrygi w które wplątany zostaje Mortka wydają się zagrażać życiu komisarza.  

,,Cienie” podobają mi się głównie ze względu na zawiązanie wszystkich występujących dotychczas wątków. Tajemnice sprzed lat łączą się z bieżącymi wydarzeniami. Decyzje które musi podjąć zarówno Jakub Mortka, jak i jego współpracownica Anna Suchocka, która zastąpiła Dariusza Kochana, są bardzo ryzykowne. Komisarz nie wie, komu powinien zaufać a kogo trzymać z dala od prowadzonego przez siebie śledztwa. Aby jednak zrozumieć fabułę i dylematy bohaterów ,,Cieni” należy najpierw zapoznać się z wcześniejszymi wydarzeniami: historią podpalacza niszczącego domy na Ursynowie z pierwszej części cyklu, handlem narkotykami i mafijnymi układami opisanymi w ,,Przejęciu” oraz z zabójstwem młodej studentki dziennikarstwa, która przez zebrane materiały mogła w znaczny sposób przyczynić się do zniszczenia wielu wpływowych i znanych osób (,,Osiedle marzeń”).

Nie jestem w stanie ocenić każdej książki osobno, dlatego, że fabuła wszystkich części się zazębia. Drobne niuanse, które z pozoru nie wydają się istotne, ogrywają z biegiem czasu bardzo ważną rolę, jednak pisanie o nich może odebrać radość z ich odkrywania. Zdecydowanie polecam czytanie cyklu po kolei. Wyrywkowe czytanie książek może utrudnić lekturę i zrozumienie niektórych wątków.

Z całą pewnością mogę powiedzieć, że zapoznam się z innymi książkami Wojciecha Chmielarza. Nie wiem, czy spodobają mi się one tak bardzo jak opisywany powyżej cykl, jednak mam nadzieję, że tak będzie.

Serię o komisarzu Jakubie Mortce polecam wszystkim, którzy chcą spędzić trochę czasu z naprawdę dobrze napisanymi książkami oraz tym, którzy lubią powieści kryminalne.